Zając szarak, zając bielak czy też królik europejski. O nich wszystkich Wam opowiemy. Oczywiście przyświeca nam polowanie na zające. Zając należy do rodziny zającowatych i razem z rodziną szczekuszkowatych, tworzy rząd zającokształtnych. Zanim systematycy uregulowali kwestie przynależności zającowatych do osobnej grupy, uznawane były wraz z królikami za gryzonie. Jednak cecha odróżniającą zającokształtne od gryzoni jest przede wszystkim występowanie w górnej szczęce za pierwszą parą siekaczy drugiej pary drobnych siekaczy.
Do rodziny zającowatych należy 6 rodzajów, których wspólne cechy wyglądu zewnętrznego to długie, przeważnie stojące uszy. Do tego krótki sterczący do góry ogon i długie kończyny tylne. W naszym kraju występują obecnie dwa rodzaje: zając i królik. Pierwszy rodzaj, hipotetycznie reprezentowany jest przez dwa gatunki, zająca szaraka i zająca bielaka. Natomiast rodzaj drugi reprezentowany jest tylko przez jeden gatunek, czyli królika europejskiego zwanego potocznie dzikim królikiem. Występujące u nas trzy gatunki z rodziny zającowatych łatwo można rozpoznać po charakterystycznych cechach wyglądu zewnętrznego.
Jakie są zewnętrzne różnice pomiędzy zającem szarakiem a zającem bielakiem oprócz białej turzycy zimą u tego drugiego gatunku? U zająca szaraka uszy, czyli w języku łowieckim „słuchy”, przyłożone do głowy, wystają poza pysk. Ogon zwany „omykiem” z wierzchu barwy czarnej. Turzyca na bokach ciała barwy białej a na udach rdzawo-brązowa. Ubarwienie letnie jak i zimowe turzycy mało zróżnicowane. U zająca bielaka „słuchy” przyłożone do głowy sięgają końca pyska. „Omyk” z wierzchu biały natomiast turzyca na bokach ciała i na udach w lecie szarobrunatna a w zimie biała. Jeśli wybieramy się na polowanie na zające musimy te różnice znać.
Zewnętrzne różnice między zającem szarakiem a królikiem europejskim wyglądają następująco. „Słuchy” u szaraka dłuższe niż głowa, z czarnymi plamkami na szczytach. Długość stopy w tylnym „skoku” wynosi ponad 11 cm. Turzyca na brzuchu maści białej. Ciężar od 3 do 6 kg. Królik europejski ma krótsze „słuchy” niż jego głowa. Bez czarnych plamek na szczytach. Długość stopy na tylnym „skoku” nie przekracza 11 cm. Turzyca na brzuchu barwy szarej. Ciężar maksymalnie do 2 kg. Z wykopalisk paleontologicznych wynika, że zającowate zamieszkiwały rozległe stepy Eurazji jeszcze w okresie przedlodowcowym.
Wierzch skóry z włosami, czyli tak zwanego w języku łowieckim „kożucha” zająca, ze swym rudawo-brunatno-szarawym ubarwieniem stanowi doskonały kamuflaż ochronny. Jeśli idziemy na polowanie na zające to zając zalegający w kotlince na ornym polu jest bardzo trudno dostrzegalny. Zając zmienia sierść, czyli tak zwaną „turzycę” dwa razy w roku. Z zimowej na letnią pomiędzy kwietniem a czerwcem i z letniej na zimową pomiędzy wrześniem a listopadem. Długie „słuchy” zająca świadczą o niezwykle wyostrzonym słuchu to ważne jeśli wybieramy się na polowanie na zające. Słuch jest u zająca najlepiej rozwiniętym zmysłem. Duże i okrągłe oczy zwane w języku łowieckim „trzeszczami”, „patrami” lub „bałuchami”, ze swoim dziwnie nieruchomym wzrokiem sugerują słabą zdolność widzenia. Tak jest istotnie. Jednak ich boczne osadzenie na głowie wskazuje, że zając jest w stanie patrzeć jednocześnie do przodu, na obydwa boki oraz do tyłu. Jest to niewątpliwie bardzo korzystne dla jego bezpieczeństwa.
Na końcu pyszczka zając posiada tak zwane „włosy czujkowe”, które pomagają mu w poruszaniu wśród traw i gęstych zarośli, nawet w największych ciemnościach. Tylne „skoki” zająca są świetnie rozwinięte i dwukrotnie dłuższe niż przednie. Podczas „pomykania” po zaśnieżonym polu przednie dwa tropy zawsze są odciskami właśnie tylnych skoków a dwa pionowe tylne są odciskami przednich. Zając jest spokojnym roślinożercą i wobec potężnej ilości niebezpieczeństw czyhających na niego na każdym kroku, nie ma żadnego innego, skutecznego środka obrony jak tylko ucieczkę.
Zając prowadzi przeważnie nocny tryb życia, chociaż w dzień też często jest widoczny na oziminach czy łąkach podczas żerowania. Polowanie na zające to pełna szybkich zwrotów akcja rozgrywająca się głównie na polach. Również na polach ornych zakłada sobie „kotlinę” czyli wygrzebaną w ziemi nieckę, w której przez dzień się chowa. Jak już wspomnieliśmy wcześniej, pomaga mu w tym świetny naturalny kamuflaż. Zimą pozwala czasem zasypać się całkowicie śniegiem, zostawiając jedynie nieduży otwór wentylacyjny, z którego podczas dużych mrozów delikatnie widać lekko unoszący się strumyk pary wodnej.
W lesie lub w zakrzewieniach zając wybiera sobie zasadniczo jakąś naturalna osłonę w postaci gałęzi, korzeni czy zwalonych drzew i nie kopie wtedy „kotliny”. Utarło się fałszywe przekonanie, że zając śpi z otwartymi „trzeszczami”, co oczywiście nie jest prawdą. Tak jak wszystkie inne ssaki, zając podczas snu ma zamknięte powieki. Przypuszczenie to wzięło stąd, że człowiek często spotykał leżącego nieruchomo w kotlinie zająca, co pozornie sprawiało wrażenie, że zając śpi, choć „trzeszcze” ma szeroko otwarte.
Zając jest świetnym biegaczem. Bardzo wytrwałym i szybkim. Badania nad szybkością biegu zająca wykazały, że z prędkością 60 km/h potrafi biec bardzo długi dystans. Na krótszych dystansach potrafi przyśpieszyć do 80 km/h a nawet szybciej. Długość jednego skoku zająca sięga czasem 3-4 metrów, a wzwyż obserwowano skoki na wysokość 2 metrów. Zające mogą osiągać dojrzałość płciową jeszcze w pierwszym roku życia. Natomiast króliki europejskie w 4-5 miesiącu życia. Pod tym względem, królik jest drugi po gołębiu grzywaczu gatunkiem łownym w Polsce, pod względem szybkości osiągania dojrzałości płciowej.
Ciąża u zająca trwa 42-43 dni natomiast u królika europejskiego 28-33 dni. Podstawowa różnica jest taka, że zające rodzą się pokryte turzycą a króliki łyse, bez okrywy włosowej. Jednym z fenomenów rozrodczych u zająca jest występowanie tak zwanej superfetacji , czyli w czasie jednej ciąży samica może być drugi raz zapłodniona, a kolejny płód rozwija się w drugim rogu macicy. Okres godowy, czyli tak zwane „parkoty” odbywają się kilka razy w roku. Pierwsze zazwyczaj mają miejsce w styczniu natomiast po wykoceniu w marcu pierwszej tury młodych, samica, czyli „kotka” przystępuje już początkiem kwietnia do kolejnych „parkotów”. Najczęściej w ciągu roku „parkoty” odbywają się 3 do 4 razy. Trzeba tutaj nadmienić, że nie wszystkie „kotki” biorą udział we wszystkich 3-4 cyklach rozrodczych. Pamiętamy że polowanie na zające odbywa się od końca października do 2 stycznia. Zimowe dokarmianie zajęcy. Co prawda zając w mniejszym stopniu niż kuropatwa czy bażant potrzebuje zimą ludzkiej pomocy, ale problem żerowy zaczyna się dla niego wtedy, kiedy pola przez dłuższy czas pokryte są bardzo grubą warstwą śniegu lub zlodowaciałym śniegiem. Zając podobnie jak i latem, również zimą pokrywa swoje zapotrzebowanie na wodę przez zjadanie pokarmu zawierającego duży procent wody. Trzeba o tym pamiętać podczas zimowego dokarmiania, ponieważ samo wykładanie suchego siana mija się z celem. W obecnych czasach jednak przy praktycznie bezśnieżnych zimach zające świetnie sobie radzą same. Wystarcza jedynie wykładanie soli lub słonych gryzawek z gałęzi wierzb czy innych liściastych drzew.
Jeśli chodzi o metody polowania na zające to obecnie nie mamy wielkiego wyboru. Otóż jedynym zgodnym z polskim Prawem Łowieckim polowaniem, jest polowanie zbiorowe z naganką. Bez użycia psów przy uczestnictwie przynajmniej 6 myśliwych. Ponadto technicznie jest ono możliwe do przeprowadzania tylko w czasie minusowej temperatury przy zamarzniętych polach. W przeciwnym razie polowanie takie nie jest przyjemnością a katorgą dla myśliwych. Oczywiście mając na uwadze polowania na polach uprawnych (oziminach, polach ornych). Okres polowań na zające szaraki przypada na listopad i grudzień, ponieważ już w styczniu zaczynają się pierwsze „parkoty” a październiku czasem „kotki” mają jeszcze potomstwo w ostatnim jesiennym „miocie”.
Do zajęcy zazwyczaj strzelamy śrutem myśliwskim nr 1, 2 lub 3. Do zajęcy nie można w Polsce strzelać z broni o lufach gwintowanych. Zając bielak, który w chwili obecnej prawdopodobnie występuje już tylko na Suwalszczyźnie jest objęty ochrona gatunkową natomiast jest zwierzęciem łowny w sąsiedniej Białorusi. Tam poluje się na niego od listopada do końca stycznia. Na Białorusi przede wszystkim polujemy z psami. Trzeba przytoczyć tutaj ważną różnicę. Zając bielak żyje w lesie i na terenach polno-leśnych natomiast zając szarak na polach.
W związku z tym do polowań indywidualnych na bielami potrzebujemy dobrych wyszkolonych psów wyszukujących zajęcy. Można oczywiście polować na nie z naganką, ale efekty są dużo gorsze. Ponieważ zające bielaki są mniejsze od szaraków i ważą zazwyczaj 2,5 – 3,5 kg, strzelamy do nich śrutem nr 3-4. Dziki królik, czyli królik europejski zamieszkuje nory, więc w dzień praktycznie na zewnątrz rzadko jest spotykany. Poluje się na niego o świcie lub o zmierzchu. W niektórych krajach dopuszczone jest polowanie w nocy do sztucznego światła.
Na króliki polujemy indywidualnie z zasiadki przy norach lub z fretką w dzień. Fretka to zwierzę z rodziny łasicowatych często hodowane w domach. Odpowiednio wyszkolona potrafi płoszyć króliki z nor. Kiedy wypłoszy królika z nory myśliwy ustawiony w pewnej odległości od nory strzela do królika, który opuścił norę. Polowanie na króliki jest podobne jak polowanie z norowcami na drapieżniki. Króliki strzelamy z śruta nr 4 lub 5. Zając szarak (Lepus europaeus), Zając bielak (Lepus timidus), Królik europejski (Orystolagus cuniculus)
Musisz się zalogować
Zaloguj sięZarejestruj się, aby zapisywać ulubione produkty.
Zaloguj sięPlease sign in first.
Zaloguj się
